De Franse componist Pascal Dusapin (1955) verzamelde voor zijn ‘operatorio’ La Melancholia teksten over melancholie van schrijvers als Shakespeare, Homerus en Chaucer en vatte deze in muziek die soms beschouwend en meditatief, soms ook explosief dramatisch is. Voor de pauze klinkt een door Guus Janssen georkestreerde suite van werken van John Dowland (1562-1626), een notoir verkenner van de melancholie als muzikale sfeer, en een nieuw werk van de jonge Nederlandse componist Giel Vleggaar, wiens idioom sterk aanleunt tegen jazz en pop. Tot slot horen we nog Galim – ‘requies plena oblectationis’ (‘Rust vol van vreugde’, Cicero) voor fl uit en strijkorkest dat Dusapin schreef naar aanleiding van een persoonlijk rouwproces.
informatie
-
Duur voorstelling niet bekend (inclusief een pauze)
Op vrijdag 19 juni 2009 presenteren NPS klassiek en het Holland Festival in het Muziekgebouw aan ‘t IJ het programma De anatomie van de melancholie. Het programma wordt uitgevoerd door het Radio Kamer Filharmonie onder leiding van Pascal Rophé, in samenwerking met Cappella Amsterdam en de solisten Keren Motseri, sopraan; Helena Rasker, alt; Tim Mead, countertenor; Marcel Beekman, tenor; en Juliette Hurel, fluit.
Het programma is opgebouwd rond La Melancholia van de toonaangevende Franse componist Pascal Dusapin (Nancy, 1955), die het werk zelf omschrijft als een ‘opératorio’, een oratorium dat oorspronkelijk bedoeld was om geënsceneerd te worden. Dusapin raakte geïntrigeerd door wat er in de loop der tijden gedacht en geschreven is over melancholie, het temperament van ‘zwartgalligheid’ uit de antieke humeurenleer, en besloot deze zeer diverse kennis te verzamelen. De componist bracht voor zijn doel een scala aan teksten bijeen, ontleend aan de meest uiteenlopende schrijvers zoals Homerus, Hildegard von Bingen, William Shakespeare, Geoffrey Chaucer, naast vele anonieme teksten. Volgens Dusapin geeft zijn onderwerp aanleiding tot zowel contemplatie als drama; in zijn muziek exploreert hij beide mogelijkheden en stuurt hij aan op confrontaties, bijvoorbeeld tussen passages van afstandelijke koorzang en emotioneel intense uitspattingen van de solisten. Deze uitvoering van La Melancholia is een Nederlandse première.
In het programma voor de pauze wordt het zwaartepunt gevormd door een voorganger en inspiratiebron van Dusapin, de Engelse Laatrenaissance-componist en luitspeler John Dowland (ca.1562-ca.1626). Deze ongekroonde ‘koning van de melancholie’ wordt wel beschouwd als de meest avant-gardistische Engelse componist van zijn tijd, omdat hij als geen ander uiting wist te geven aan de roerselen van zijn binnenwereld. Het concert opent met een suite in doorlopende vorm van een aantal van Dowlands werken, waaronderShall I sue en een van de op het bekende lied Flow my tears gebaseerde zeven Lachrimae Tristes, ‘Flow not so fast, ye fountains’. Op verzoek van de NPS heeft de Nederlandse componist en pianist Guus Janssen deze werken voorzien van een nieuwe en zeer verrassende instrumentatie, die de traditie in een nieuw daglicht stelt.
Ook het nieuwe werk van jonge Nederlandse componist Giel Vleggaar is een eerbetoon aan de muzikale taal van de Dowland. De NPS vroeg hem, samen met het Fonds voor de Podiumkunsten, een compositie te schrijven met als vertrekpunt het door Dowland veelgebruikte tetrachord, maar vanuit zijn eigen stilistisch brede, sterk bij de jazz en pop aanleunende idioom. Tussen deze twee wereldpremières van eigen bodem biedt het programma voor de pauze met een tweede werk van Pascal Dusapin nog een Nederlandse première. Hij schreef Galim – ‘requies plena oblectationis’ (1998) voor fluit en strijkorkest naar aanleiding van de dood van zijn vrouw, en voegde een citaat van Cicero toe aan de titel: rust vol van vreugde.