Met verdriet hebben wij kennisgenomen van het overlijden van Frans de Ruiter, voormalig directeur van het Holland Festival (1977–1985).
Toen Frans de Ruiter in 1977 werd aangesteld als directeur van het Holland Festival, bevond de Nederlandse culturele sector zich op een kruispunt. De traditionele, naoorlogse invulling van het festival als podium voor klassieke internationale kunst stond onder druk van nieuwe artistieke stromingen. Frans de Ruiter - opgeleid als musicoloog en klavecinist - bracht een frisse en visionaire benadering. Onder zijn leiding ontwikkelde het festival zich tot een broedplaats voor vernieuwing, experiment en interdisciplinair samenspel.
Hij programmeerde werk van baanbrekende componisten als Karlheinz Stockhausen, Luciano Berio, Mauricio Kagel en Louis Andriessen. Hij gaf ruimte aan avant-garde, muziektheater en grensoverschrijdende kunstvormen waarin muziek werd gecombineerd met theater, dans, beeldende kunst en later zelfs videokunst.
Internationaal gerenommeerde gezelschappen kregen een plek op het podium, maar ook jonge, experimentele makers uit Nederland kregen bij hem een kans. Het Holland Festival werd onder zijn leiding een internationaal toonaangevend platform voor actuele kunst, waar maatschappelijke thema’s en politieke reflectie niet werden geschuwd.
Zijn koers leidde soms tot frictie met de gevestigde orde. Het festival werd door critici soms als te experimenteel bestempeld. Maar bij progressieve kunstenaars en het jongere publiek vond hij brede steun. Zij zagen in het Holland Festival een spannend laboratorium voor de kunst van de toekomst.
Naast zijn rol als artistiek vernieuwer was De Ruiter ook een kundig bestuurder. Hij gaf structuur aan de organisatie, werkte aan duurzame samenwerkingen binnen het culturele veld en verbond het festival met internationale netwerken.
Na zijn vertrek in 1985 liet hij een festival achter dat inhoudelijk scherp, maatschappelijk betrokken en internationaal richtinggevend was geworden. Zijn invloed bleef voelbaar in de jaren die volgden. De periode-De Ruiter wordt dan ook gezien als een kantelpunt in de geschiedenis van het Holland Festival: een tijd waarin het festival zijn blik op de wereld verscherpte en zijn rol als cultureel kompas nadrukkelijk op zich nam.
Ook buiten het Holland Festival liet Frans de Ruiter een diepe indruk achter. Hij was mede-oprichter van het Festival Oude Muziek in Utrecht, jarenlang directeur van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, en oprichter van de Academie der Kunsten binnen de Universiteit Leiden. Daarnaast was hij voorzitter van Kunsten ’92, de International Music Council van UNESCO, en president van de European Festivals Association (1989–2004), waarbij hij zich onvermoeibaar inzette voor samenwerking en uitwisseling binnen de Europese festivalwereld. Op zijn initiatief trad het Holland Festival in 2022 opnieuw toe tot dit netwerk – een symbolisch gebaar dat zijn blijvende betrokkenheid onderstreepte.
Wij zijn Frans de Ruiter dankbaar voor zijn visie, zijn toewijding en zijn liefde voor het Holland Festival.